Het Kunduz-akkoord of: Een fraai staaltje ‘framing’

Wat een bijzondere week hebben we meegemaakt, vlak voor Koninginnedag 2012. Het kabinet Rutte viel nadat de grote gedoger de steun had ingetrokken. Na anderhalf jaar afbraakbeleid en 7 weken nutteloos in het Catshuis proberen een stap verder te komen, bleef Nederland met lege handen achter.In de dagen die volgden, heb ik een intrigerend voorbeeld gezien van ‘framing’. Dat is het scheppen van een bepaald beeld, omdat de werkelijke situatie jou in een negatief daglicht zal stellen. Waar ging het eigenlijk over: het minderheidskabinet zou verantwoording af moeten leggen over de gekozen koers en de uitvoering daarvan onder minister-president Rutte, met een verklaring erbij hoe de gebeurtenissen uiteindelijk leidden tot het aftreden van het kabinet.

Kunduz-akkoord

Wat gebeurde er in werkelijkheid: Er werd alleen gesproken over de ‘kwestie PvdA’; de blunder dan wel onervarenheid van nieuwe partijleider Diederik Samsom om niet aan het zogenaamde Kunduz-akkoord mee te willen werken. Hiermee werd de aandacht effectief afgeleid van de zojuist genoemde zaak en hoefden partijen allerminst met de billen bloot. Sterker nog, het gaf de fraktievoorzitter van het CDA zelfs de ruimte om op een toch redelijk arrogante wijze de zwarte piet naar de PvdA te schuiven.

Het lijkt me duidelijk dat geen van de 5 Kunduz-partijen belang had bij het meedoen van de PvdA aan het akkoord. Zij wilden zelf de credits voor deze ferme en bereidwillige opstelling in het landsbelang. CU-voorman Arie Slob was er duidelijk in: er lag al een concept-verhaal, gebaseerd op de programma’s van CU, D66 en GroenLinks, waar de PvdA aan mee ‘mocht’ doen. Als je als stevige partij (30 kamerzetels) gevraagd wordt door 3 kleinere partijen (samen 25 zetels) of je – op hun voorwaarden – mee wilt tekenen, lijkt het mij erg voor de hand liggen dat je daarvoor toch een zware invloed op het verhaal wilt hebben. En zeker op de punten die voor de partij en haar achterban zeer belangrijk zijn: uitvoering pensioenakkoord, 3% begrotingstekort in één jaar of langer en de hervorming van de arbeidsmarkt om maar een paar te noemen. Als direct duidelijk is dat daar niet aan getornd wordt, is duidelijk dat je niet mee gaat doen als PvdA.

Stevig frame

De PvdA was niet nodig en niet gewenst voor een nieuwe gedoogconstructie en dit geeft de 5 de kans de partij hard aan te pakken voor ‘het niet nemen van verantwoordelijkheid’, het ‘niet over de schaduw heen kunnen stappen’ en ‘het partijbelang hoger aan te slaan dan het landsbelang’. Hét moment voor een stevig frame rond dit thema, zodat de aandacht volledig weg zou gaan van het desastreuze optreden van het kabinet Rutte, de warme instemming met door de PVV gewenste thema’s en de afbraak die daardoor in de maatschappij heeft plaatsgevonden.

Les 1 bij ‘framing’ is overigens dat je nooit en te nimmer in het frame van de tegenpartij moet stappen. En dat is wat er jammer genoeg is gebeurd: Diederik Samsom liet zich verleiden om in te gaan op de verwijten en beschuldigingen en raakte daardoor in een onomkeerbaar defensief. Heel erg spijtig, want samen met in ieder geval de SP had een tegenoffensief met de harde werkelijkheid, dus geen frame, een heel andere draai aan de discussie kunnen en moeten geven.

Kentering

Gelukkig zie ik nu, een week later, de kentering al in de euforie van de 5 Kunduz-partijen komen en zeker bij hun achterban. Nu duidelijk wordt waar het akkoord heen gaat, al is veel ook nog volstrekt onduidelijk. Ook komen er in de media analyses waarin verbazing wordt uitgesproken over de op zijn minst bijzondere gang van zaken. Dat wordt nog eens versterkt nu de een na de andere (vooral CDA-)bewindspersoon laat weten ‘het toch al nooit met het PVV-beleid eens te zijn geweest’. Tsja, komt niet sterk over als je datzelfde beleid met alle mogelijke middelen hebt verdedigd en met klaarblijkelijke graagte hebt uitgevoerd.

In rap tempo worden nu voorgenomen en reeds aangenomen wetten afgevoerd dan wel opgeschort: nationale politie, boerkaverbod, verbod op dubbele nationaliteit enz. Natuurlijk ben ik blij met het afschaffen van de huishoudtoets en het controversieel verklaren van de Wet Werken naar Vermogen, maar er is ook een andere kant. Als je kijkt naar alles wat we de afgelopen anderhalf jaar als gemeenten over ons heen gestort hebben gekregen op alleen al sociaal gebied, is er op z’n minst sprake van zwalkend beleid (om maar geen zwaardere terminologie te gebruiken). Wij hebben allemaal met stoom en kokend water bijvoorbeeld de huishoudtoets in moeten voeren en daar is overal externe hulp voor ingehuurd, want anders liepen we het risico op strafkortingen. Ik vind nu dat een straf voor het kabinet op z’n plaats is: kunnen we de rekeningen voor al die voorbereidingskosten voor onzinnige wetgeving nu ook bij het kabinet Rutte neerleggen?